Dit is waarom Nederland ruimhartig moet zijn naar vluchtelingen en ook Wijchen haar (relatief) grote steen zou moeten bijdragen. Dat is een best lange titel voor een blog. Maar uit ervaring zeg ik: soms is lang niet erg. Nu heb ik wat meer woorden nodig om te zeggen wat ik denk, vind en voel. Vorige week heb ik namelijk veel gekeken naar de Algemene Politieke Beschouwingen (APB). Deze beschouwingen stonden voornamelijk in het teken van de vluchtelingencrisis en dat lijkt me niet meer dan terecht. Maar in plaats van dat er werd gezocht naar een oplossing voor het probleem, was het een politiek schouwspel voor de bühne met aan de ene kant extremist Wilders en aan de andere kant een politiek correcte Tweede Kamer. En eigenlijk is dat beschamend als je kijkt naar de omvang van het probleem en de zorgen die daar over leven in de samenleving. Klik op de foto’s in het artikel voor vergroting.
Eind 2014 was er wereldwijd een triest record van 19,5 miljoen mensen op de vlucht. Hiervan komen steeds meer mensen over zee naar de EU, dit jaar al meer dan 411.000. Hoewel dit op het totaal aantal vluchtelingen natuurlijk relatief heel weinig is, de meeste mensen worden in de regio opgevangen, is het wel de grootste vluchtelingenstroom via de Middellandse Zee richting Europa ooit.
12 miljoen ontheemden
Naar de Europese Unie zijn er zo’n 350.000 mensen over zee gevlucht vanuit Syrië. In de EU wonen zo’n 508 miljoen mensen. Het angst zaaien van sommige politici dat Europa wordt overspoeld door vluchtelingen, waardoor Europeanen een minderheid op het eigen continent worden, lijkt me met 0,06% niet echt aan de orde. Een asieltsunami? Als je dat nu over Libanon zegt, waar op 4,5 miljoen inwoners nu zo’n 1,2 miljoen vluchtelingen worden opgevangen dan begrijp ik je, maar in Europa zijn dergelijke aantallen niet aan de orde.
Het grote aantal vluchtelingen in de regio is ook een reden dat er meer doorstroomt naar de EU. De opvang in de regio, verslechterd iedere dag. Hulporganisaties hebben te weinig geld om de vluchtelingen goed onderdak, voedsel, gezondheidszorg en onderwijs te bieden. Er is een enorm gebrek aan geld. De Europese Commissie heeft voorgerekend dat de EU en haar lidstaten sinds 2011 meer dan 3,9 miljard euro beschikbaar hebben gesteld om de Syriërs te helpen. De UNHCR rekent erop dat er dit jaar 4,5 miljard euro nodig is, waarvan zo’n 37 procent is gedekt. Het Wereldvoedselprogramma, verantwoordelijk voor voedselhulp, heeft vorig maand de voedseldistributie voor 1,3 miljoen Syriërs gehalveerd wegens gebrek aan geld.
Opvang in de regio moet het uitgangspunt zijn
Laat me duidelijk zijn. Ik ben erg voor opvang in de regio, omdat de culturele verschillen vaak minder groot zijn en de kans op terugkeer vele malen groter is. Laten we daarom zeggen dat opvang in de regio het uitgangspunt moet zijn. Tegelijkertijd moeten we kijken naar de huidige situatie en wordt er meer van ons verwacht. Natuurlijk zouden andere nabijgelegen landen als Saoedi-Arabië en de Golfstaten meer kunnen doen, maar het lijkt me toch geen wedstrijdje in afwachten wie het eerst wat doet. En zoals gezegd, het overgrote merendeel wordt al opgevangen in de regio. We kunnen als Nederland niet alleen de grenzen openstellen als het gaat om handel en economie en nu de ogen sluiten voor de problemen. En nee, we zeggen niet zoals Merkel dat iedereen welkom is, maar nemen wel ons deel. Wat mij betreft niet met afschuw, maar met respect voor de mensen waar we het over hebben. De verdeling binnen de EU gaat aan de hand van vier criteria, namelijk bevolkingsaantal (telt voor 40 procent), welvaartsniveau op basis van Bruto Binnenlands Product (40%), het gemiddeld aantal asielaanvragen dat een land nu al krijgt (10%) en werkeloosheid (10%).
Een politieke crisis
Buiten Europa was dit natuurlijk al een humanitaire crisis, maar ook binnen de EU wordt het steeds meer crisis. Echt niet door het aantal vluchtelingen dat naar de EU komt, maar omdat een oplosbaar probleem niet wordt opgelost wegens politieke verdeeldheid. De tijd van naar elkaar kijken is nu wel klaar. De EU moet nu over de brug komen, zowel financieel als in kwantitatieve en kwalitatieve opvang. Niet voor 120.000 vluchtelingen, maar voor alle asielzoekers die inmiddels in Europa zijn. Dat dit een moeilijk proces is, is op zich ook niet zo gek, want de inwoners van Europese landen maken zich zorgen.
Deze zorgen zie ik ook in mijn omgeving. Sommigen zijn bang dat er teveel vluchtelingen naar Wijchen komen. Gekscherend wordt over een nieuw asielzoekerscentrum (AZC) gezegd dat ze daar elke dag langs moeten fietsen en anderen huiveren voor de gruwelen van IS. Anderen volstaan met “dat hoeft van mij niet,” als ze het over de opvang van vluchtelingen hebben en anderen vinden vluchtelingen prima, zolang ze zich maar aanpassen, inclusief het verlaten van hun geloof. We kunnen bepaalde eisen stellen aan het verblijf van asielzoekers, maar een beetje meer begrip zou soms best kunnen helpen. Als liberaal is mijn mening dat zolang mensen anderen niet tot last zijn, ze mogen doen wat ze willen. Onder die voorwaarde zijn die vluchtelingen ook welkom en nee, dat ze hier zijn (en eventueel met hoofddoek lopen) zie ik niet als overlast.
Angsten
Een populistische politicus als Geert Wilders draagt ook niet aan bij aan een beetje begrip, door de angst juist aan te wakkeren. Hij las bij de APB een lijst op met gemeenten die in het geheim met het COA zouden onderhandelen over opvang en dit buiten medeweten van hun inwoners zouden doen. Hij noemde ook Wijchen, terwijl al eerder in de Wegwijs en Gelderlander klip en klaar uit de doeken is gedaan wat de insteek was van de gemeente. Het is feitelijk onjuist en het draagt in niets bij aan een oplossing. Ook uit andere gemeenten is hetzelfde te horen. Bovendien stelt hij de vergelijking dat we moeten kiezen voor onze ouderen. Uiteindelijk is dat natuurlijk niet de keuze, want al het geld dat we uitgeven aan vluchtelingen is nog geen schijntje van de begroting.
Het zijn vaak angsten voor het niet weten wat er komen gaat. Uiteindelijk weet niemand WIE er precies komen, dus dat is begrijpelijk, maar het is een taak van de gemeente om inwoners zo goed mogelijk te informeren van WAT we kunnen verwachten. Het verleden heeft bewezen dat een AZC niet tot grote problemen hoeft te leiden. Bovendien is er nu ook eigen toezicht op veiligheid, onderwijs en dergelijke op het terrein zelf. Dat is ook de reden dat het COA een eerder aanbod van Wijchen om 350 vluchtelingen op te vangen heeft afgewezen. Om dusdanige faciliteiten op te tuigen, is er een bepaalde grootte nodig. Niet echt een verrassing, want dat had men min of meer van te voren al aangekondigd. Voor Rob Engels (wethouder) is het draagvlak onder de bevolking zijn grootste zorg, want het terrein zou de 600 bewoners moeten kunnen huisvesten.
We kunnen over onze angst heen stappen. Ja, het zijn mensen met een andere achtergrond, een andere cultuur en andere uiterlijke kenmerken. Maar het zijn wel mensen. Er moet gezorgd worden voor goede randvoorwaarden op gebied van zaken als veiligheid en psychologische ondersteuning, zodat je eventuele problemen kunt voorkomen en adequaat kunt oplossen. Daar heeft de lokale politiek samen met het COA een belangrijke verantwoordelijkheid, evenals voor een transparante communicatie. Als we als Wijchenaren dan allemaal een beetje goede wil hebben en de vluchtelingen niet met de nek aankijken, dan moet de (tijdelijke) toename van 1,5% in ons overwegend witte Wijchen best kunnen. Mijn oproep aan de lokale politiek is dan ook om als relatief rijke gemeente de handschoen op te pakken. Niet met afschuw, maar met respect voor de mensen waarover het gaat. Ga in conclaaf met burgers, maar durf ook de verantwoordelijkheid te nemen voor de nijpende situatie.
En nu de lange termijn
Of het tijdelijk is, zullen we ons overigens wel in alle oprechtheid moeten afvragen. Na vijf jaar komen vluchtelingen in aanmerking voor een permanent verblijf in Nederland. De situatie in Syrië lijkt eerder te verslechteren dan de verbeteren. Dat maakt het des te belangrijker om een meer structurele oplossing te vinden. En er is geen makkelijke oplossing. De huidige vluchtelingenstroom moeten we in de EU verdelen, maar uiteindelijk is opvang in de regio het uitgangspunt en (nog belangrijker) moeten mensen weer kunnen leven in hun eigen land.
Je kunt geen noodopvang in de regio propageren en tegelijkertijd mensen daar in onmenselijke omstandigheden laten leven. Het andere thema van de Algemene Politieke Beschouwingen was het aantrekken van de economie en een lastenverlichting die er aankomt van vijf miljard euro. Wat mij betreft mag hiervan bijvoorbeeld 200 miljoen naar de noodhulp in de regio. Daarmee draagt Nederland 4% bij aan 4,5 miljard die de hulporganisaties nodig denken te hebben. Dat is gelijk aan het procentuele deel van het BNP als je kijkt naar Nederland binnen de EU. Als alle landen meebetalen, dan helpt de EU samen aan een humanitaire oplossing.
Voor de lange termijn moet er een oplossing worden gevonden voor het conflict in Syrië. Dit zal heel erg lastig worden, omdat Rusland Assad wel steunt en het Westen onder leiding van de Verenigde Staten niet. Bovendien is het vertrek van de “sterke” regering op dit moment een extra voedingsbodem voor IS en andere extremistische groepen. De Koerden die IS (succesvol) bestrijden, zijn weer een doorn in het oog voor NAVO lid Turkije. Al met al lijkt een oplossing ver weg en over een diplomatieke uitweg via bijvoorbeeld de VN ben ik pessimistisch.
Wel kunnen we kijken naar de vluchtelingenstroom en heeft staatssecretaris Dijkhoff (Veiligheid en Justitie) hier al een goed voorstel voor gedaan. Zijn voorstel is om migranten de kans te geven om al buiten de EU asiel aan te vragen. Degene die niet in de regio kunnen worden opgevangen en wel recht hebben op een vluchtelingenstatus, kunnen vervolgens veilig per vliegtuig komen, in plaats van via gammele bootjes over de Middellandse zee. Dat maakt de stroom hopelijk beheersbaarder en draagt uiteindelijk bij aan een structurele oplossing.
Ik ben voor een streng asielbeleid. We kunnen niet iedereen in Nederland of Europa opvangen, maar moeten ook pragmatisch kijken naar wat de huidige situatie vraagt. Ik ben blij dat de VVD geld wilt investeren in het helpen van vluchtelingen dichtbij hun eigen huis. Maar nu eerst noodopvang. Deze mensen zijn al in Europa. Een “dat hoeft van mij niet” over vluchtelingen gaat er bij mij dan ook niet in, want we hebben het hier wel over mensen. En nogmaals: een makkelijke oplossing is er niet.
De gebruikte getallen zijn indicatief. Op dit moment lopen de ramingen van aantal vluchtelingen uiteen en komen er nog steeds veel nieuwe vluchtelingen bij, maar de genoemde aantallen lijken een eerlijk beeld te geven van de omvang van de problemen en zijn voornamelijk afkomstig van het UNHCR, Eurostat en onderstaande bronnen:
http://www.nrc.nl/nieuws/2015/09/14/dit-is-wat-je-moet-weten-om-de-vluchtelingencrisis-te-begrijpen/
https://decorrespondent.nl/3328/15-vragen-en-antwoorden-voor-wie-de-draad-kwijt-is-in-het-vluchtelingendebat/127944960-64434f1c
http://nos.nl/artikel/2056803-hoe-wil-de-eu-de-vluchtelingen-verdelen.html
